“Цагаан хадаг” киноны бэлгэдэлт шинж

artfilm.mn сайт дах кинонуудын нэрийн орчуулга заримдаа солигдсон анзаарагддаг. Тэдний нэг нь неореализмын төлөөлөгчдийн нэг Лукино Висконти найруулсан “Senso” (1954) хэмээх кино билээ. Анх “Мэдрэмж” хэмээн орчуулагдсан байсан санагдана. Харин одоо Сенсо хэмээн галиглагджээ. Би хувьдаа ийн шийдсэнтэй санал нэг бөгөөд энэхүү бичвэртээ яагаад гэдгийг тайлбарлахыг зорив. Энэ бичвэрт дурдагдах Senso (1954), Perfect Sense (2011) гэх кинонуудын үйл явдлыг тоймлон илчлэхийг анхааруулъя. Мөн бичвэрийн утгыг ойлгохын тулд кинонуудыг үзсэн байх шаардлагатай.

Кишинёвт нэг гуйлгачин байв. Тэрбээр бүтэн өдөржин гудамжаар тэнүүчилж, төрөөгүй хүүтэйгээ ярина. Зөрж өнгөрөх улс зогсоод түүнийг сонсоно. Хүү нь 20 жилийн өмнө төрөх байжээ. Гэтэл бүсгүй нь үр хөндүүлчихэж. Тэр өдөр түүний амьдрал бүхэлдээ өөрчлөгдөж, тэр амьдралын утга учраа алджээ.  Долоон жилийн өмнө би бас л Кишинёвийн сүйрсэн гудмуудаар алхаж, төрөөгүй хүүдээ хотынхоо тухай ярьсан юм. Ингэж явахдаа би олон хүнтэй танилцсан. Тэдний ихэнх нь гуйлгачид байлаа. Хайр тэднийг гуйлгачин болгосон юм.  Би киноныхоо зураг авалтыг 1986-1990 оны хооронд хийсэн. Энэ хугацаандаа би тэдгээр гуйлгачидтай хамт амьдарч байв. Тэд камерын өмнө өөрсдийгөө нээдэг байлаа. Нэг нь бүр камерын өмнө өөрийгөө егүүтгэхэд бэлэн байсан. Кинонд минь ашиглуулах гэж тэр шүү дээ. Заримдаа би зураг авалтаа тун ч зугаатай хийдэг байв. Жишээ нь, нэг сохор гуйлгачинд камераа өгөөд хоёр ч зураг авалт хийлгэсэн. Үүнээсээ нэгийг нь би кинондоо ашигласан. Артур Аристакисян. “Алга” киноныхоо тухай. 

Найруулагч Альфонсо Гомес-Рехоны өгүүлсэнээр ижил нэр бүхий эх зохиолыг уншаад өөрөөс нь өөр хүн кино болгож чадахгүй гэдэгт итгэлтэй байсан гэж Мартин Скорсезетэй зэрэгцэн энэхүү киноныхоо талаар ярилцан суухдаа хэлж байсан юм. Түүний ахлах сургуулийн он жилүүд үнэхээр л богино хэмжээний кино төслүүдээр дүүрэн байсан ажээ. Гол дүрийн Грегээс өөрийгөө харсан найруулагчид энэхүү зохиолыг өөрийн амьдралын эхэн үеийн түүхийг харуулсан хагас-баримтат кино болгосон нь яалт ч үгүй онцгой бүтээл төрсөн нэг шалтгаан байсан болов уу.

Андре Базений энэхүү өгүүлэл нь монтаж болон тайз засал хоёрын талаар дүгнэн шинжилж дуу авиа кино урлагт нийлснээс үүдсэн аналитик загвар нь хэрхэн кино урлагийн шинэчлэл байсан бэ гэдгийг тайлбарласан юм.